10. Sınıf Din Kültürü - Ünite 3: İslam'ın Evrensel Mesajları - Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları( Sayfa 109-112)

3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları

10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

A) Tablodaki açıklamalardan hareketle boş bırakılan alanları adaletin ilkelerinden uygun olanları yazarak tamamlayınız.

Adaletin İlkeleri

a) Liyakat

Görev ve sorumlulukların ehil kişilere verilmesinde ve başarıya ulaşılmasında etkilidir.

b) Tarafsızlık

Kişilerin makam ve mevkilerini dikkate almadan nesnel sonuçlara ulaşmak için uyulması gereken bir ilkedir.

c) Eşitlik

Hukuk kuralları, kişiye özgü bir olaya uygulanırken adaletsizliğin ortaya çıkmasını engeller.

ç) Hesap Verebilirlik

Sorumluluk alanına giren görevlerin ne ölçüde yerine getirildiğinin ortaya konmasına katkıda bulunur.

B) Aşağıda yer alan kelime ilişkilendirme testini tamamlayınız.

1. Bölüm: Aşağıya cihat kavramı ile ilgili aklınıza gelen kelime ve kavramları yazınız.

2. Bölüm: 1. bölümde verdiğiniz cevaplarınız ile cihat kelimesinin birlikte kullanıldığı anlamlı birer cümle yazınız.

1. cümle: İnsanın en büyük cihadı, kendi nefsinin kötü istekleriyle olan mücadelesidir. 2. cümle: Bilimsel alanda insanlığa faydalı olmak için gösterilen gayret de bir cihat örneğidir. 3. cümle: Zulme karşı hakkı ve adaleti savunmak cihat ruhu gerektirir. 4. cümle: Askerler, vatan savunması için cephede cihat etmektedir. 5. cümle: Cehalete karşı ilim ile cihat etmek, toplumun aydınlanması için zorunludur.

109

C) Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan alanlara yazınız.

1. Tevhit ilkesini benimsemek kişiye ne kazandırır? Düşüncelerinizi yazınız.

Tevhit ilkesi, kişiyi Allah'tan başka varlıklara kulluk etmekten kurtarır, ona gerçek bir özgürlük kazandırır. İnsanı şirkin getirdiği kafa karışıklığı ve bölünmüşlükten korur, hayatına bir anlam ve amaç katar. Her şeyin tek bir yaratıcının kontrolünde olduğunu bilmek, kişiye güven ve teslimiyet duygusu verir.

2. "Ey insanlar! Şüphesiz sizi bir erkek ile bir dişiden yarattık, tanışasınız diye sizi kavim ve kabilelere ayırdık, Allah katında en değerli olanınız O'na itaatsizlikten en fazla sakınanınızdır." (Hucurat suresi 13. ayet)
Bu ayete göre insanı Allah (cc) katında değerli kılan temel özellik hangisidir? Açıklayınız.

Ayete göre insanı Allah katında değerli kılan temel özellik **takva**dır. Takva, Allah'a karşı sorumluluk bilinciyle yaşamak, O'nun emirlerine uyup yasaklarından kaçınmaktır. Ayet, ırk, soy, renk gibi dünyevi farklılıkların bir üstünlük sebebi olmadığını, asıl üstünlüğün kişinin Allah'a olan saygısı ve bağlılığıyla ölçüldüğünü vurgular.

3. Kişinin kendisiyle ve çevresiyle barış içinde yaşayabilmesi için İslam'ın ortaya koyduğu ilkelerden hangilerine göre hayatını düzenlemesi gerekir? Açıklayınız.

Kişinin barış içinde yaşaması için öncelikle **tevhit** ilkesiyle iç huzurunu bulması, sonra **adalet** ilkesiyle başkalarının haklarına saygı göstermesi gerekir. Kendisine ve başkalarına karşı **emanet** bilinciyle dürüst davranmalı, ilişkilerinde **güven** esasını benimsemelidir. Bu ilkeler, hem bireysel huzuru hem de toplumsal barışı sağlar.

4 ve 5. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

4. Verilen metinde adaletin hangi ilkesi vurgulanmıştır? Yazınız.

Metinde adaletin **eşitlik** ilkesi vurgulanmıştır. Hz. Ömer, bir devlet başkanı olmasına rağmen, davalı olduğu bir vatandaş ile mahkeme önünde aynı konumda, eşit muamele görmesi gerektiğini belirterek makam ve mevkilerin hukuk önünde bir ayrıcalık oluşturamayacağını ifade etmiştir.

5. Metinde yer alan ilkenin sosyal hayata katkısı nelerdir? Açıklayınız.

Bu ilke (eşitlik), sosyal hayatta hukukun üstünlüğünü tesis eder. İnsanlar arasında güven duygusunu artırır, çünkü herkes bilir ki makamı ne olursa olsun kimseye ayrıcalık tanınmayacaktır. Bu durum, toplumsal barışı güçlendirir, zulmün ve keyfi uygulamaların önüne geçer.

110

6. Bu dizelere göre hangi durumlar karşısında cihat yapılabilir? Açıklayınız.

Zulmü alkışlayamam, zâlimi aslâ sevemem; Gelenin keyfi için geçmişe kalkıp sövemem. ... Çiğnerim, çiğnenirim, hakkı tutar kaldırırım. Zâlimin hasmıyım amma severim mazlûmu...

Bu dizelere göre cihat; **zulme ve zalime karşı durmak, haksızlığa boyun eğmemek, hakkı üstün tutmak ve mazlumun yanında yer almak** gibi durumlarda yapılabilir. Şair, kişisel çıkarlar veya baskılar karşısında ilkelerinden taviz vermeyeceğini, daima hakkın ve mazlumun savunucusu olacağını belirterek cihadın ahlaki boyutunu vurgulamaktadır.

7. Nisa suresi 58 ve Bakara suresi 208. ayetlerde yer alan emirlere uyulmadığında toplumda ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir? Düşüncelerinizi yazınız.

Nisa 58 (Emanetlerin ehline verilmesi ve adaletle hükmedilmesi): Bu emre uyulmazsa toplumda liyakatsizlik, güvensizlik, haksızlık ve yolsuzluk artar. İşler ehil olmayan kişilere verildiği için kurumlar çöker.
Bakara 208 (İslam'a/barışa toptan girilmesi): Bu emre uyulmazsa toplumda fitne, fesat, bölünmüşlük ve çatışma ortamı doğar. İnsanlar şeytanın adımlarını izleyerek huzursuzluk ve kargaşaya sebep olurlar.

8. Kişi ve kurumlara olan güvenin artması için adaletin ilkelerinden hangilerinin yerine getirilmesi gerekir? Açıklayınız.

Güvenin artması için adaletin özellikle **emanet, liyakat, şeffaflık ve hesap verebilirlik** ilkelerinin yerine getirilmesi gerekir. Görevler ehline (liyakat) verildiğinde, kararlar ve süreçler açık olduğunda (şeffaflık), sorumlular yaptıklarının hesabını verdiğinde (hesap verebilirlik) ve haklar korunduğunda (emanet) hem kişilere hem de kurumlara olan güven doğal olarak artar.

111

Ç) Çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Bir rivayete göre Hz. Muhammed (sav), bazı yoksul ve kimsesiz sahabilerin de bulunduğu bir toplulukla birlikteydi...
   Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır?

   • A) İnsan; makam ve mevkisine göre değil takvasına göre değer kazanır.
   • B) İnsanlar arasında ayrımcılık yapmak İslam'da zulüm olarak kabul edilmiştir.
   • C) Kur'an-ı Kerim'e göre servet, tahsil, makam ve şöhret kişiye ayrıcalık kazandırmaz.
   • D) Kur'an-ı Kerim'de insanlar arasında ayrım yapılmasına karşı çıkılır.
   • E) İslam'ı kabul etmeleri için insanlara bazı kolaylıklar gösterilebilir.

2. I. Herhangi bir kişinin veya zümrenin gücü, itibarı, malı veya şöhreti ayrıcalık sebebi sayılmamalıdır.
   II. Adaletin sağlanması için ortaya konulan ilke ve kurallar herkese eşit uygulanmalıdır.
   III. Görev dağılımı sırasında kişilerin yetenekleri dikkate alınmadan herkese eşit davranılmalıdır.
   Adalet ve eşitlik arasındaki ilişkiyle ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

   • A) Yalnız II
   • B) I ve II
   • C) I ve III
   • D) II ve III
   • E) I, II ve III

3. "Allah, din konusunda sizinle savaşmayan ve sizi yurtlarınızdan çıkarmayanlarla iyi ilişkiler içinde olmanızı ve onlara adaletli davranmanızı yasaklamaz..." (Mümtehine suresi 8 ve 9. ayetler)
   Bu ayetlerden çıkarılacak mesaj aşağıdakilerden hangisidir?

   • A) İslam'da adalet önemli bir yere sahiptir.
   • B) İslam'a göre dinde zorlama yoktur.
   • C) Müslümanlar savaştan uzak durmalıdır.
   • D) Müslüman olmayanlarla iyi ilişkiler kurulamaz.
   • E) Adalet öncelikle Müslümanlar arasında uygulanmalıdır.

112