10. Sınıf Din Kültürü 4. Ünite Sunum - 4.1. İnsan, Çevre ve Ahlak

1/31

A-

A+

Tam Ekran

Önceki

Sonraki

Din, Çevre ve Teknoloji

4.1. İnsan, Çevre ve Ahlak

Ünite 4 - Konu 1

Bu Konuda Neler Öğreneceğiz?

• Çevre kavramının ne anlama geldiğini.

• İslam'ın çevre ahlakının temel ilkelerini (fıtrat, ölçü, denge, bütünlük).

• İnsanın çevreye karşı ahlaki sorumluluklarının neler olduğunu.

• Günümüzdeki çevre sorunlarının (su kirliliği, hava kirliliği, küresel ısınma vb.) nedenlerini.

• Kur'an ve Sünnet'in çevre bilincine dair mesajlarını.

• Çevre sorunlarının çözümünde insana düşen görevleri.

Anahtar Kavramlar

Çevre: Canlıların içinde yaşadığı, hayatta kalmalarını sağlayan fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin bütünü.

Fıtrat: Yaratılış, varlıkların yaratılıştaki tabiatına uygun olması. Kâinattaki her varlık fıtratı gereği bir amaçla yaratılmıştır.

Ahlak: Kişinin tutum ve davranışlarını belirleyen manevi ilkeler. İslam'a göre insanın çevreye karşı ahlaki sorumlulukları vardır.

Ölçü ve Denge: Yüce Allah'ın evrendeki her şeyi kusursuz bir ölçü ve dengeyle yaratması.

Emanet: İslam'a göre çevre, insana Allah tarafından verilmiş bir emanettir ve insan bu emaneti korumakla sorumludur.

Evren: Kusursuz Bir Düzen

İslam'a göre kâinattaki her varlık, fıtratı gereği belli bir amaç doğrultusunda, mükemmel bir ölçü ve denge içinde yaratılmıştır. Bu düzen, oyun ve eğlence için değil, bir hakikat ve hikmet çerçevesinde kurulmuştur. İnsanın görevi, bu düzeni anlamak ve onunla uyum içinde yaşamaktır.

"... O her şeyi yaratan, yarattığına belli bir ölçüye göre düzen verendir."

(Furkan suresi, 2. ayet)

İnsan, Çevre ve Ahlak

İnsanın çevreyle olan ilişkisini belirleyen en önemli faktör ahlaktır. İslam ahlakı, insanın çevreye karşı sorumlu davranmasını gerektirir. Çevreyi oluşturan tüm varlıklar bir bütünün parçasıdır ve birindeki bozulma diğerlerini de etkiler. İnsan, çevrenin bir parçası olduğunu ve doğal kaynakların kendisine bir emanet olduğunu unuttuğunda çevre sorunları başlar.

İslam'a Göre Çevre Neden Önemlidir?

Allah'ın Eseridir

Çevre, Allah'ın varlığının ve kudretinin bir delilidir.

Şükür Sebebidir

İnsanın hizmetine sunulmuş nimetlerdir, şükrü gerektirir.

Emanettir

İnsana korunması için verilmiş bir emanettir, israf edilemez.

Peygamberimizin Çevre Ahlakı

• "Yarın kıyametin kopacağını bilseniz bile elinizdeki fidanı dikiniz.”
• Akarsu kenarında bile olsa abdest alırken suyu israf etmemeyi emretmiştir.
• Mekke ve Medine'de "Harem Bölgesi" ilan ederek doğal koruma alanları oluşturmuştur.
• "Bu dilsiz hayvanlar hakkında Allah'tan korkun." diyerek canlılara merhameti teşvik etmiştir.

Günümüzün Çevre Sorunları

İnsanın, kendisine emanet edilen dünyanın kıymetini bilmemesi, tabiatın dengesini bozması ve kaynakları hoyratça kullanması sonucu devasa çevre sorunları ortaya çıkmıştır.

Hava Kirliliği

Sanayi ve egzoz gazları gibi etkenlerle havanın kirlenmesi.

Su Kirliliği

Endüstriyel ve evsel atıkların suları kirletmesi.

Toprak Kirliliği

Kimyasal gübreler ve atıkların toprağın yapısını bozması.

Küresel Isınma

Fosil yakıtların atmosferdeki sera gazlarını artırması.

Biyoçeşitliliğin Azalması

Doğal yaşam alanlarının tahribi ile canlı türlerinin yok olması.

Çarpık Kentleşme

Tarım alanlarının ve doğal alanların yok edilmesi.

Sorumlu Kim?

Yaşanan çevre sorunları büyük oranda insan kaynaklıdır ve çözümü de yine insanın elindedir. İslam'ın öngördüğü çevre ahlakı bilinciyle hareket eden insan, bu sorunların üstesinden gelebilir.

"İnsanların kendi elleriyle yapıp ettikleri yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu..."

(Rum suresi, 41. ayet)

Çözüm İçin Ne Yapmalıyız?

Ekosistemi Korumak

Canlı ve cansız varlıklardan oluşan doğal dengeyi korumak.

Doğal Kaynakları Korumak

Su, hava, toprak gibi sınırlı kaynakları israf etmeden, özenli ve bilinçli kullanmak.

İklim Değişikliği ile Mücadele

Fosil yakıtları azaltmak, yenilenebilir enerjiye yönelmek ve ağaçlandırma yapmak.

Atık Yönetimi

Atıkları azaltmak, geri dönüşüme ve atık yönetimine destek olmak.

Bu Bilgiler Ne İşimize Yarayacak?

İnsan, çevre ve ahlak arasındaki kopmaz bağı anlamak, bize yaşadığımız dünyaya karşı sorumluluklarımızı hatırlatır. İslam'ın çevreye bakışını öğrenerek, onu sadece kullanılıp atılacak bir kaynak olarak değil, Allah'ın bir emaneti olarak görürüz. Bu bilinçle hareket ederek hem günümüzdeki çevre sorunlarının çözümüne katkıda bulunabilir hem de gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakabiliriz.

Etkinlik: Tehlikenin Farkında mıyız?

Bilgi: Bir tişörtün üretilmesi için pamuğun tarladan soframıza gelene kadarki süreçte yaklaşık 2.500 litre su kullanılmaktadır.
Soru: Bu bilgi, tüketim alışkanlıklarımız ile çevre arasındaki ilişki hakkında bize ne söylüyor?

Aldığımız her ürünün bir "su ayak izi" olduğunu, yani üretiminde büyük miktarda doğal kaynak kullanıldığını gösterir. İhtiyaç dışı tüketimin (israf) doğal kaynakları ne kadar hızlı tükettiğini ve çevreye zarar verdiğini anlatır.

Etkinlik: Hutbeyi Yorumlayalım

Soru: Cuma hutbesine göre, insanın çevreye karşı temel ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Çevreye muhabbet ve merhamet beslemek, onu koruyup gözetmek, israftan kaçınmak, dünyanın sahibi değil emanetçisi olduğunu bilmek ve gelecek nesillerin hakkını gözetmektir.

Sıra Sizde: Sorumlu Kim?

Soru: Günümüzde en çok hangi çevre sorunları yaşanmaktadır ve bu sorunlara müdahale edilmezse gelecekte ne gibi olumsuzluklar ortaya çıkabilir?

En çok küresel ısınma, su ve hava kirliliği, biyoçeşitlilik kaybı gibi sorunlar yaşanmaktadır. Müdahale edilmezse kuraklık, sel gibi doğal afetlerin artması, gıda ve su kıtlığı, yeni salgın hastalıklar ve kitlesel göçler gibi küresel boyutta olumsuzluklar ortaya çıkabilir.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

1. İslam'a göre evren, amaçsızca ve oyun-eğlence için yaratılmıştır.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

2. Çevre sorunlarının büyük bir kısmı insan kaynaklıdır.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

3. "Yarın kıyametin kopacağını bilseniz bile elinizdeki fidanı dikiniz." hadisi, İslam'ın çevreye verdiği önemi gösterir.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

4. Doğal kaynaklar sınırsız olduğu için onları dilediğimiz gibi kullanabiliriz.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

5. Geri dönüşüme destek olmak, hem çevre temizliğine hem de doğal kaynakların korunmasına katkı sağlar.

Değerlendirme: Doğru - Yanlış

6. Sadece ekonomik kalkınmaya odaklanmak, çevre sorunlarına yol açmaz.

Değerlendirme: Boşluk Doldurma

1. Varlıkların yaratılıştaki tabiatına uygun olmasına __________ denir.

Fıtrat

Değerlendirme: Boşluk Doldurma

2. İslam inancına göre çevre, insana Allah tarafından verilmiş bir __________'tir.

Emanet

Değerlendirme: Boşluk Doldurma

3. Fosil yakıt kullanımı atmosferdeki sera gazlarını artırarak __________'ya neden olur.

Küresel ısınma

Değerlendirme: Boşluk Doldurma

4. "İnsanların kendi elleriyle yapıp ettikleri yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu..." ayeti __________ suresinde yer alır.

Rum

Değerlendirme: Test 1

Aşağıdakilerden hangisi İslam'ın çevre ahlakının temel ilkelerinden biri değildir?

A) Fıtrat

B) Denge

C) Ölçü

D) Sömürü

Değerlendirme: Test 2

Hz. Peygamber'in Medine'de "Harem Bölgesi" oluşturması, günümüzdeki hangi kavrama benzetilebilir?

A) Sanayi bölgesi

B) Serbest ticaret bölgesi

C) Milli park / Doğal koruma alanı

D) Tarım arazisi

Değerlendirme: Test 3

Aşağıdaki çevre sorunlarından hangisi, diğerlerinin de temel nedenlerinden biri olarak kabul edilir?

A) Küresel ısınma

B) Gürültü kirliliği

C) Işık kirliliği

D) Görüntü kirliliği

Değerlendirme: Test 4

Cuma hutbesinde vurgulanan "Dünyanın sahibi değil, emanetçisi olduğumuzu aklımızdan çıkarmamaktır." ifadesi, insanın hangi rolüne dikkat çeker?

A) Tüketici rolüne

B) Halife (sorumlu varlık) rolüne

C) Üretici rolüne

D) Hakim rolüne

🌍

Konu Tamamlandı!

Bu bölümde insan, çevre ve ahlak arasındaki güçlü ilişkiyi ve İslam'ın çevreye bakış açısını öğrendik. Çevre sorunlarının çözümünün ahlaki bir sorumluluk olduğunu kavradık.

Diğer konuda görüşmek üzere!