9. Sınıf Temel Dini Bilgiler 1. Ünite: İslam ve Sosyal Hayat - Dijital Ders Defterim

1.1. Sosyal Hayatın Temeli Olarak Aile

Aile, toplumun en küçük ve en temel yapı taşıdır. Sağlıklı bir toplum, ancak sağlıklı ve huzurlu ailelerden oluşur. İslam dini, ailenin kurulmasına, korunmasına ve aile içi huzurun sağlanmasına büyük önem verir.

Aile ve Evlilik (Nikâh)

Nikâh: Evlenmelerine dinen bir engel bulunmayan kadın ve erkeğin, şahitler huzurunda, karşılıklı rıza ile bir ömür boyu birlikte yaşamak üzere yaptıkları resmi ve dini sözleşmedir.

Mehir: Evlilik sırasında erkeğin kadına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği maddi değeri olan hediye/güvencedir. Mehir, kadının hakkıdır.

Küfüv (Denklik): Evlenecek eşler arasında dinî, ahlaki, sosyal ve ekonomik açılardan uyum ve denklik olmasıdır. Bu, evliliğin huzuru için önemlidir.

Ayet-i Kerime: "İçinizden, kendileriyle huzura kavuşacağınız eşler yaratıp aranızda muhabbet ve rahmet var etmesi, O'nun varlığının delillerindendir." (Rum Suresi, 21. ayet)

Eşlerin Karşılıklı Sorumlulukları

Evlilik, eşlere karşılıklı haklar ve sorumluluklar yükler. Bu sorumlulukların temelinde sevgi, saygı, sadakat, güven ve merhamet yatar.

• Sadakat: Eşlerin birbirine bağlı kalması ve güvenini sarsacak davranışlardan kaçınmasıdır.
• Geçim: Ailenin maddi ihtiyaçlarını (nafaka) karşılamak öncelikle erkeğin görevidir. Kadın da bu konuda eşine destek olabilir.
• Mahremiyetin Korunması: Aile içinde yaşanan özel durumların ve sırların dışarıya anlatılmamasıdır.
• Çocukların Bakımı: Çocukların maddi ve manevi (eğitim, terbiye) ihtiyaçlarını karşılamak anne-babanın ortak sorumluluğudur.

Boşanma (Talak)

İslam'da evlilik teşvik edilse de, şiddetli geçimsizlik ve evlilik birliğinin temelden sarsılması durumunda son çare olarak boşanmaya izin verilmiştir. Ancak Peygamberimiz, "Allah'ın en sevmediği helal boşanmaktır." buyurarak bu durumun hoş karşılanmadığını belirtmiştir.

1.2. Sosyal Hayatla İlgili Temel Ölçüler

İslam, toplum hayatının barış, huzur ve güven içinde sürmesi için bazı temel ilkeler belirlemiştir.

Hak: Kişinin dinen ve hukuken koruma altına alınmış menfaatleridir. (Örn: Yaşama hakkı, mülkiyet hakkı).

Adalet: Her hak sahibine hakkını vermek, her şeyi yerli yerine koymak, ölçülü ve dengeli davranmaktır.

• Güven ve Emniyet: Peygamberimiz, "Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden güvende olduğu kimsedir." buyurmuştur.
• Barış (Sulh): Anlaşmazlıkları kavga ile değil, barış ve uzlaşma yoluyla çözmek esastır.
• Kardeşlik: İslam, tüm müminleri din kardeşi ilan eder. Bu kardeşlik, birbirinin derdiyle dertlenmeyi ve yardımlaşmayı gerektirir.
• Yardımlaşma ve Dayanışma: "İyilik ve takva üzere yardımlaşın, günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın." (Maide Suresi, 2. ayet)

1.3. Sosyal Hayatı Olumsuz Etkileyen Unsurlar

Toplumun huzurunu ve bireylerin ilişkilerini bozan bazı olumsuz davranışlar dinimizce yasaklanmıştır.

Olumsuz Davranış	Tanımı ve Zararları
Ahlaki Yozlaşma	Toplumun temelini oluşturan merhamet, dürüstlük, saygı gibi değerlerin zayıflamasıdır.
Yalan ve Hile	Gerçeği gizlemek veya saptırmak. İnsanlar arasındaki güveni yok eder.
Tecessüs ve Mahremiyet İhlali	Tecessüs, insanların gizli ve özel hallerini merak edip araştırmaktır. Mahremiyet ise kişinin özel yaşam alanıdır ve dokunulmazdır.
Fitne ve Fesat	İnsanların arasını bozmak, toplumda kargaşa ve anarşi çıkarmaktır.
Yaralama ve Öldürme	İslam'da en büyük günahlardandır. "Bir insanı öldüren, bütün insanlığı öldürmüş gibidir." (Maide Suresi, 32. ayet)
Zina ve Alkol/Madde Bağımlılığı	Zina, nikâhsız birlikteliktir ve aile kurumunu, neslin sağlığını tehdit eder. Bağımlılık ise aklı, bedeni ve sosyal hayatı tahrip eden en büyük kötülüklerdendir.

Soru: "Tecessüs" ile "Gıybet" arasındaki fark nedir?

Cevap: **Tecessüs**, birinin gizli bir kusurunu, özel bir halini merak edip gizlice araştırmaktır (örneğin, kapı dinlemek, mesajlarını okumak). **Gıybet** ise, araştırıp öğrendiğiniz veya bildiğiniz o kusuru, kişinin arkasından başkalarına anlatmaktır. Her ikisi de büyük günahtır.

Hazırlayan: Abdurrahman Seyhan

www.sorularladers.net