Ahilik Kültürü ve Girişimcilik -Ders Kitabı - Sunum- Tüm Sınıflar

1/72

-

+

Tam Ekran

Önceki

Sonraki

Öğrenme Birimi 1

Ahilik Kültürü

Hazırlayan:Abdurrahman SEYHAN

1.Bölüm

Bu Bölümde Neler Var?

• Fütüvvet ve Ahiliğin Anlamı, İçeriği ve Genel İlkeleri
• Ahiliğin Anadolu'da Kuruluşu, Gelişimi ve Ahi Evran'ın Öncülüğü
• Ahiliğin İş Ahlakı İlkeleri ve Ekonomik Hayata Etkisi
• Ahiliğin Türk Kültürüne ve Sosyal Hayata Katkısı
• Ahilik Tarzı Esnaf Sisteminin Yapısı
• Bugün İçin Çıkarılacak Dersler

Fütüvvet ve Ahiliğin Anlamı, İçeriği ve Genel İlkeleri

Hazırlık Çalışmaları

Soru 1: 21. yüzyılda insanların sahip olması gereken yaşam becerileri neler olmalıdır? Tartışınız.

Eleştirel düşünme, problem çözme, dijital okuryazarlık, iletişim, işbirliği, yaratıcılık, empati, ahlaki sorumluluk.

Soru 2: Ahilik, lonca, esnaf, sanatkârlık kelimeleri size neler çağrıştırıyor?

Usta-çırak ilişkisi, meslek ahlakı, dürüstlük, dayanışma, kalite, zanaat, gelenek, toplumsal düzen.

Ahiliğin Anlamı

Ahilik, yaygın görüşe göre Arapça "ahi" (kardeşim) kelimesinden gelir. Diğer bir görüşe göre ise Türkçe "akı" (cömert, yiğit) kelimesinden türemiştir. Her iki anlam da Ahiliğin özünü yansıtır: Kardeşlik, cömertlik ve yiğitliğe dayalı, hayatın her alanında İslami ahlak ve hukuka göre dayanışmayı esas alan bir örgütlenmedir.

Fütüvvetin Anlamı

Fütüvvet, Arapça bir kelime olup; gençlik, yiğitlik, mertlik, cömertlik ve fedakârlık gibi anlamlara gelir. Topluma yararlı işler yapmak, iyi ve doğruyu öğretmek, yanlışı engellemek için yürütülen bir iyilik hareketidir. Ahilik, fütüvvet anlayışının Anadolu'da Türk kültürüyle yoğrulmuş halidir.

Fütüvvetin İslam İnancı ile Bağı

Fütüvvet düşüncesinin ana kaynağı Kur'an'dır. Hz. Adem'den son peygambere kadar tebliğ edilen evrensel ahlak ilkelerini temel alır. Özellikle Hz. İbrahim, Hz. Yusuf, Hz. Musa ve Hz. Muhammed gibi peygamberlerin cesaret, kahramanlık ve ahlaki duruşları fütüvvet ruhunun taşıyıcıları olarak kabul edilir.

Fütüvvetin Kaynakları ve Fütüvvetnameler

Fütüvvet ile ilgili bilgilerin yer aldığı temel eserlere "Fütüvvetname" denir. Bu eserler, fütüvvet ve Ahilik teşkilatı mensuplarının uyması gereken ahlaki ve mesleki kuralları içeren birer yönetmelik gibidir. Ahinin günün her anında uyması gereken edep kurallarını içerir.

Farklı Fütüvvet Anlayışları

Fütüvvet, zamanla farklı toplumsal kesimlere hitap ederek çeşitli anlayışlar geliştirmiştir:

• Bireysel Fütüvvet: İslam'ın ilk yüzyıllarında gençler arasında yiğitlik ve cömertliğe dayalı anlayış.
• Tasavvufî Fütüvvet: Cömertlik, diğerkâmlık gibi vasıfların öne çıktığı tasavvufi yorum.
• Askeri Fütüvvet: Cesaret ve kahramanlığın sembolü olan "kılıç fütüvveti".
• Anadolu Fütüvveti (Ahilik): Anadolu'daki esnaf ve sanatkâr teşkilatı.

Ahiliğin Genel Ahlaki İlkeleri

Ahiliğin ahlaki ilkeleri, her insanın sahip olması gereken evrensel değerlerdir. Bu ilkeler iş hayatıyla iç içedir ve biri olmadan diğerinin olması beklenemez.

Temel Ahlaki İlkeler

• Doğruluktan ayrılmamak
• Yalan söylememek
• Cömert olmak
• Mütevazi olmak
• İyi huylarını geliştirmek
• Diğerkâmlık (îsar)
• Kusurları örtmek
• Misafirperver olmak
• Eline, beline, diline sahip olmak

Etkinlik: Dürüstlük Hikayesi

Metni Okuyunuz: Bir toplantıya gidecek olan adam, geç kalma ihtimaliyle bir taksiye biner. Taksiciyle sohbet ederken 9.75 TL tutan ücret için 10 TL uzatır ve "Üstü kalsın" der. Taksici ise, "Vaktin var mı ağabey?" diye sorar, "Evet" cevabını alınca araçtan inip yakındaki bir büfeden para bozdurarak 25 kuruşu müşterisine geri verir. Müşteri şaşırarak, "Birader, 9.75 değil 10.50 yazsa ister miydin elli kuruşu benden?" diye sorar. Taksici, Keçiören'de beş kardeş olduklarını, amele olan babalarının dürüstlük ve haram lokma yememek üzerine nasihatleriyle büyüdüklerini anlatır. Babaları vefat ettiğinde geriye sadece bakkal borcu ve "işinizi dürüst yapın, hakkınız olmayan parayı almayın" sözünü miras bırakmıştır. Komşularının zengin ama hilekar babası ise çocuklarına beş katlı apartman, döviz ve araziler bırakmış, ancak o çocuklar bu mirası kumarda yiyip bitirmiştir. Taksici, "Asıl mirası bizim baba bırakmış. Beş kardeş, taksimetrenin yazmadığı 10 kuruşu evimize sokmadık. Her şeyimiz var Allah'a şükür. O iki kardeşin oturduğu beş katlı apartmanı da biz aldık, şimdi orada oturuyoruz." der.

1. Metinde verilmek istenen mesajlar nelerdir?
2. Metinde hangi Ahilik ilkelerine yer verilmiştir?

1. Temel mesaj dürüstlüktür. Dürüstlükle kazanılanın bereketli ve kalıcı olduğu, asıl mirasın para değil, güzel ahlak olduğudur.
2. Dürüstlük, hak yememek, helal kazanç, diğerkâmlık, kanaatkârlık.

Bölüm Değerlendirme

Doğru - Yanlış

1. Fütüvvet, sadece zengin tüccarlar arasında yaygın olan bir anlayıştır.

Doğru - Yanlış

2. Ahilik kelimesi, hem "kardeşim" hem de "cömert" anlamına gelebilir.

Doğru - Yanlış

3. Fütüvvetnameler, Ahi teşkilatının ahlaki ve mesleki kurallarını içeren eserlerdir.

Doğru - Yanlış

4. Ahilikte temel amaç, rekabet ederek diğer esnafı geride bırakmaktır.

Boşluk Doldurma

1. Başkasının çıkarını kendininkine tercih etmeye __________ denir.

Diğerkâmlık (Îsar)

Boşluk Doldurma

2. Fütüvvet anlayışının Anadolu'daki örgütlenmiş haline __________ denir.

Ahilik

Boşluk Doldurma

3. Fütüvvet düşüncesinin ana kaynağı __________'dır.

Kur'an

Boşluk Doldurma

4. "Eline, beline, diline sahip olmak" ilkesi __________ ahlakının temelidir.

Ahilik

Test

Aşağıdakilerden hangisi fütüvvet kelimesinin anlamlarından biri değildir?

A) Yiğitlik

B) Cömertlik

C) Bencillik

D) Mertlik

Test

Fütüvvet hareketinin içeriğinde ve görünümünde zamanla farklılıklar olmasının temel nedeni nedir?

A) Kur'an'ın değişmesi

B) Farklı toplum kesimlerine hitap etmesi

C) Liderlerinin değişmesi

D) Ekonomik şartların zorlaşması

Test

Aşağıdaki peygamberlerden hangisi, özellikle tevhit mücadelesindeki cesaretiyle fütüvvete örnek gösterilir?

A) Hz. İbrahim

B) Hz. Yusuf

C) Hz. Musa

D) Hz. Şit

Test

"Hak ile sabır dileyip bize gelen bizdendir. İlim, akıl ve ahlak ile çalışıp bizi geçen bizdendir." sözü kime aittir?

A) Mevlana

B) Hacı Bektaş-ı Veli

C) Yunus Emre

D) Ahi Evran

Ahiliğin Anadolu'da Kuruluşu, Gelişimi ve Ahi Evran'ın Öncülüğü

Türklerin Anadolu'ya Göçü ve Anadolu'nun Türkleşmesi

Birinci Göç Dalgası (1071-1225)

1071 Malazgirt Zaferi, Türklerin Anadolu'ya yerleşmesinin önünü açtı. Bu ilk göç dalgasının sebepleri arasında Moğol baskısı, ekonomik değişimler ve otlak arayışı vardı. Bu dönemde gelenler çoğunlukla savaşçı ve göçebe karakterliydi. Anadolu, onlar için yeni bir yurt ve mücadele alanıydı.

Anadolu'ya İkinci Göç Dalgası (1277'den itibaren)

Esnaf, Sanatkâr ve Tüccar Kesimin Göçü

Bizans'ın zayıflamasıyla Anadolu'nun iç ve batı bölgelerine yeni bir göç dalgası başladı. Bu ikinci dalga, İran üzerinden gelen ve Buhara, Semerkand, Taşkent gibi büyük medeniyet merkezlerinden göç eden esnaf, sanatkâr ve tüccarlardan oluşuyordu. Bu yeni gelenler daha yerleşik, zengin ve eğitimliydi. Onlar, Anadolu'da kurulacak yeni Türk toplumunun ekonomik, siyasi ve kültürel hayatına yön verdiler.

Ahiliğin Kurucusu: Ahi Evran-ı Veli

Ahiliğin kurucusu olarak bilinen Ahi Evran, 12. yüzyılda İran'ın Hoy şehrinde doğmuş bir Türkmen alimidir. Bağdat'ta fütüvvet teşkilatına katılmış ve bu anlayışı Anadolu'ya taşımıştır. Kayseri'de dericilik yaparak ilk Ahi teşkilatını kurmuş, daha sonra Konya ve Kırşehir'de bu yapıyı geliştirmiştir. Eşi Fatma Bacı ile birlikte Bacıyan-ı Rum (Anadolu Bacıları) teşkilatının da kurulmasına öncülük etmiştir.

Ahi Evran ve Medeniyet İnşası

Ahi Evran, fütüvvet anlayışını temel alarak ekonomik hayatı merkezine alan, ancak aynı zamanda dinî, kültürel ve sosyal hayatı da kapsayan bir medeniyet modeli oluşturmuştur. Bu model, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde kilit rol oynamıştır. Ahi Evran, Hacı Bektaş-ı Veli ve Mevlana gibi dönemin diğer manevi liderleriyle de tanışmış ve iş birliği yapmıştır.

Bölüm Değerlendirme

Doğru - Yanlış

1. Anadolu'ya ikinci göç dalgası, birinciye göre daha eğitimli ve yerleşik insanlardan oluşuyordu.

Doğru - Yanlış

2. Ahi Evran, Ahilik teşkilatını Arabistan'da kurmuştur.

Doğru - Yanlış

3. Ahilik, Anadolu'nun İslamlaşması ve Türkleşmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Doğru - Yanlış

4. Yabanlu Pazarı, sadece yerel esnafın alışveriş yaptığı küçük bir pazardı.

Boşluk Doldurma

1. 1071 __________ Zaferi, Türklerin Anadolu'ya yerleşmesinin önünü açtı.

Malazgirt

Boşluk Doldurma

2. Ahi Evran, Kayseri'de __________ zanaatı ile uğraşmıştır.

dericilik

Boşluk Doldurma

3. Ahi Evran'ın eşi Fatma Bacı, __________ teşkilatını kurmuştur.

Bacıyan-ı Rum (Anadolu Bacıları)

Boşluk Doldurma

4. Mevlana, Hacı Bektaş-i Veli ve Ahi Evran, 13. yüzyılda Anadolu'nun manevi __________ olmuşlardır.

liderleri / mimarları

Test

Anadolu'ya ikinci göç dalgasıyla gelenler ağırlıklı olarak hangi kesimden oluşuyordu?

A) Sadece askerler

B) Göçebe çobanlar

C) Esnaf, sanatkâr ve tüccarlar

D) Yalnızca din alimleri

Test

Ahi Evran, Anadolu'ya gelmeden önce hangi şehirde fütüvvet teşkilatıyla tanışmıştır?

A) Konya

B) Kırşehir

C) Hoy

D) Bağdat

Test

"ALLAH der, döneriz." sözü kime aittir?

A) Ahi Evran

B) Mevlana

C) Hacı Bektaş-ı Veli

D) Fatih Sultan Mehmet

Test

Fatih Sultan Mehmet'in, esnafın dürüstlüğü ve dayanışmasından etkilenerek "Ben bu milletimle dünyayı bile fethederim" dediği olay hangi şehirde geçmiştir?

A) İstanbul

B) Bursa

C) Edirne

D) Konya

Ahilik Tarzı Esnaf Sisteminin Yapısı

Ahilikte Mertebeler/Dereceler

Ahilik geleneği toplumun her kesimini kucaklayan bir yapıydı ve kendi içinde sosyal zümrelere göre bir hiyerarşisi vardı. Bu zümreler arasında komutanlar, alimler, şeyhler, mal sahipleri, çiftçiler, tüccarlar ve iş insanları bulunuyordu.

Ahi Teşkilatının Hiyerarşik Yapısı

Her sosyal zümre kendi içinde üç ana mertebeden oluşurdu:
1. Yiğit: Teşkilata yeni girenler.
2. Ahi (Nakip): Sisteme kabul edilmiş, tecrübeli orta kademe üyeler.
3. Şeyh / Ahi Baba: Mesleğin piri, öncü ve yönetici kademe.

Bu mertebeler arası geçiş, belli şartlara ve özel törenlere bağlıydı.

Bugün İçin Çıkarılacak Dersler

Ahilik, inandığı değerleri sadece bireylerin insafına bırakmamış, kurallar ve denetim mekanizmalarıyla kurumsal hale getirmiştir. Bu, bize ahlakın, kalitenin ve dayanışmanın kurumsallaşmadan kalıcı bir medeniyet projesine dönüşemeyeceğini öğretir. Bugünün dünyası, gün geçtikçe Ahilik tarzı esnaf ve zanaatkâra daha fazla ihtiyaç duymaktadır.

Bölüm Değerlendirme

Doğru - Yanlış

1. Ahilik sisteminde en üst mertebe "Şeyh" veya "Ahi Baba" olarak adlandırılır.

Doğru - Yanlış

2. Ahilik teşkilatında mertebeler arası geçiş için herhangi bir kural yoktu.

Doğru - Yanlış

3. Ahilik, ahlak ve kaliteyi kurumsal standartlar haline getirmiş bir medeniyet projesidir.

Doğru - Yanlış

4. Ahilik sadece çiftçileri ve köylüleri kapsayan bir örgüttü.

Boşluk Doldurma

1. Teşkilatın başlangıç aşamasında olanlara __________ denirdi.

Yiğit

Boşluk Doldurma

2. Her ildeki tüm Ahilerin başı olan kişiye __________ denirdi.

Ahi Baba

Boşluk Doldurma

3. Ahi teşkilatının ulusal çapta en yetkili kişisi Kırşehir'deki __________ idi.

Ahi Şeyhi

Boşluk Doldurma

4. Ahilik, sadece bireylerin inisiyatifine bırakılmamış, __________ kurallar ve düzenlemelerle sistemleştirilmiştir.

kurumsal

Test

Aşağıdakilerden hangisi Ahilikteki sosyal zümrelerden biri değildir?

A) Alimler/bilginler

B) Tüccarlar (esnaf kesimi)

C) Yabancı elçiler

D) Mal sahipleri (sermaye sahipleri)

Test

Ahilik hiyerarşisinde "Ahi" mertebesi hangi kademeyi temsil eder?

A) En alt (giriş)

B) Orta kademe

C) En üst (yönetici)

D) Danışman

Test

Ahilik teşkilatının ulusal merkezinin bulunduğu şehir hangisidir?

A) Konya

B) Ankara

C) Kırşehir

D) Kayseri

Test

Ahiliğin günümüz için en önemli dersi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sadece bireysel ahlakın yeterli olduğu

B) Ekonomik gelişmenin ahlaktan daha önemli olduğu

C) Ahlaki değerlerin kalıcı olması için kurumsallaşması gerektiği

D) Eski geleneklerin günümüzde geçerli olmadığı

📜

Bölüm Sonu,diğer bölüme geçebilirsiniz

Bu ünitede, Ahilik ve Fütüvvet kültürünün temellerini, ahlaki ilkelerini ve toplumsal hayata katkılarını kapsamlı bir şekilde öğrendik.