9. Sınıf Temel Bilgiler 2. Ünite Sunum- 1-2-3-4-5- Konular

1/60

A-

A+

Tam Ekran

Önceki

Sonraki

Temel Dini Bilgiler - Ünite 2

İslam ve Ekonomik Hayat

Bu Ünitede Neler Öğreneceğiz?

• İslam Ekonomisinin Ahlaki Temelleri

• Helal Kazancın Önemi

• İnfak Kültürü

• Karzıhasen (Güzel Borç)

• Kul Hakkı (İşçi ve İşveren Hakları)

Ünitenin Anahtar Kavramları

İktisat

Tutumlu olma, israftan kaçınma.

Tasarruf

İdareli ve dikkatli kullanma.

İsar

Başkalarını kendine tercih etme.

Riba / Faiz

Haksız kazanç, borçtan fazlalık elde etme.

İhtikâr

Karaborsacılık, malı stoklayıp pahalıya satma.

Kul Hakkı

Diğer insanların üzerimizdeki hakları.

Konu 1

İslam Ekonomisinin Ahlaki Temelleri

Ekonomi ve İktisat

Ekonomi, insanların yaşamak için yaptıkları üretim, tüketim ve çalışma faaliyetlerinin bütünüdür. İslam'da ekonomiyle eş anlamlı kullanılan iktisat ise, "her türlü harcamada israf ve cimrilik gibi aşırılıklardan uzak durma, tutumlu olma" anlamına gelir.

Temel İlke: Hak, Adalet ve Rıza

İslam ekonomisinde ticari faaliyetlerin hak, adalet ve eşitlik ilkelerine uygun olması esastır. Haksız kazanç yolları yasaklanmıştır.

"Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka...”

(Nisâ suresi, 4/29)

Mülkiyet Anlayışı

İslam'a göre mülkün asıl sahibi Allah'tır. İnsanların mülkiyeti geçici bir emanettir. Bu yüzden insan, mülkü üzerinde dilediği gibi değil, Allah'ın kurallarına göre tasarrufta bulunur; zekât ve infak gibi sorumlulukları vardır.

Ahlaki İlke: Kanaatkârlık

Kanaatkârlık; insanın elindekilerle yetinip başkasının mal ve kazancında gözü olmamasıdır. Bu, gönül tokluğudur.

Peygamberimiz buyuruyor: "Zenginlik, mal çokluğu değildir; asıl zenginlik, gönül tokluğudur."

(Buhârî, "Rikak", 15)

Ahlaki İlke: Cömertlik ve İsar

Cömertlik, sahip olunan imkânları karşılık beklemeden paylaşmaktır. İsar ise, cömertliğin en üst seviyesidir; kişinin kendisi muhtaçken başkasını kendine tercih etmesidir.

Ahlaki İlke: Tasarruf

Tasarruf, bir şeyi idareli kullanmak, israftan kaçınmaktır. Kur'an, ideal mümini tarif ederken, harcamalarında ne israf ne de cimrilik yapıp ikisi arasında orta bir yol tuttuğunu belirtir (Furkan, 25/67).

Etkinlik: Yorumlayalım

Hadis: "Bir gün Sad bin Ebu Vakkas abdest alırken Resulullah, onun yanına uğramıştı. 'Bu ne israf?' buyurdu. Sad, 'Abdestte de mi israf olur?' diye sorunca Resulullah, 'Evet, akan bir nehirden bile abdest alıyor olsan israf olur.' diye cevap verdi."
Soru: Bu hadisten hareketle tasarrufun önemi hakkında ne düşünürsünüz?

Bu hadis, su gibi en bol kaynaklarda bile israftan kaçınmak gerektiğini gösterir. Tasarrufun, kaynağın azlığı veya çokluğuyla değil, bir ahlaki ilke ve bilinç meselesi olduğunu vurgular.

Konu Değerlendirmesi

Doğru mu Yanlış mı?
İslam'a göre mülkün mutlak sahibi insandır.

Konu 2

Helal Kazancın Önemi

Helal ve Haram Nedir?

Helal: Dinen yasaklanmayan, yapılması serbest olan işler ve bu yollardan elde edilen kazançtır.
Haram: Yapılması kesin olarak yasaklanan işler ve meşru olmayan yollardan elde edilen kazançtır.

Helalin Sınırları

İslam'da helal ve haramı belirleme yetkisi yalnızca Allah'a ve O'nun bildirdiği çerçevede Resulü'ne aittir. Kur'an, helal ve temiz olanlardan yemeyi emreder ve şeytanın izinden giderek bu sınırları aşmaktan sakındırır.

Emeğin Değeri

İslam, rızkı çalışarak kazanmaya büyük önem verir. Tembellik ve dilencilik hoş görülmez. Çalışarak kazanmak, bir ibadet olarak görülmüştür.

Peygamberimiz buyuruyor: "Hiç kimse elinin emeğinden daha hayırlı bir yiyecek asla yememiştir."

(Buhârî, "Büyu'", 15)

İbadet ve Ticaret Dengesi

Meşru yollardan kazanç elde etmek ibadettir. Ancak bu, Müslümanın asıl kulluk görevlerini ihmal etmesine neden olmamalıdır. Kur'an, gerçek müminleri "Onlar ne ticaret ne de alışverişin kendilerini Allah'ı anmaktan, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoyamadığı insanlardır..." (Nur, 24/37) diye över.

Etkinlik: Yorumlayalım

Hadis: "Sizden birinizin urganını alıp sırtında bir bağ odun getirip satması... bir şey verip vermeyecekleri belli olmayan kimselerden dilenmesinden daha hayırlıdır."
Soru: Bu hadisi helal kazancın önemi bakımından yorumlayınız.

Bu hadis, emeğin ve çalışmanın onurunu vurgular. Ne kadar zor ve mütevazı olursa olsun, kendi emeğiyle kazanmanın, başkasına el açmaktan ve dilencilikten çok daha üstün ve şerefli olduğunu öğretir.

Konu Değerlendirmesi

Helal ve haramı belirleme yetkisi kime aittir?

A) Toplum liderlerine

B) Alimlere

C) Allah'a ve Resulü'ne

D) Her bireyin kendisine

Konu 3

İnfak Kültürü

İnfak Nedir?

İnfak, kişinin kendi malından Allah rızası için harcaması, ihtiyacı olanlara vermesidir. Farz olan zekâtı ve diğer tüm gönüllü yardımları (sadaka vb.) kapsayan geniş bir kavramdır.

İnfakın Önemi

İnfak, zenginle fakir arasında bir sevgi ve kardeşlik köprüsü kurar. Toplumdaki haset ve kini yok eder, malın bereketlenmesini sağlar. İslam, Müslümanları infak etmeye teşvik eder.

İnfakın Mükâfatı

Kur'an-ı Kerim, Allah yolunda infak edenlerin durumunu, "yedi başak bitiren ve her başakta yüz tane bulunan bir tohum"a benzetir ve Allah'ın dilediğine kat kat vereceğini müjdeler (Bakara, 2/261).

İnfakın Ahlakı

Yapılan yardım, başa kakılmamalı ve yardım edilen kişi incitilmemelidir. Allah rızası için gizlice veya gösterişten uzak bir şekilde yapılmalıdır.

Kalıcı İyilik: Sadaka-i Cariye

Müslümanlar, öldükten sonra da sevabı devam eden eserler bırakmaya teşvik edilmiştir. Okul, çeşme, hastane, ağaç dikmek gibi kalıcı ve faydalı işler (sadaka-i cariye) infak kültürünün en güzel örnekleridir.

Konu Değerlendirmesi

Boşluğu Doldurunuz:
Kişinin kendi malından Allah rızası için harcamasına __________ denir.

İnfak

Konu Değerlendirmesi

Doğru mu Yanlış mı?
Yapılan bir yardımı başa kakmak, o yardımın sevabını artırır.

Konu 4

Karzıhasen (Güzel Borç)

Karzıhasen Nedir?

Karzıhasen, sözlükte "güzel borç" demektir. İhtiyacı olan birine, hiçbir menfaat ve karşılık beklemeden, sadece Allah rızası için borç vermektir.

Allah'a Verilmiş Borç

Kur'an-ı Kerim, bu davranışı o kadar över ki, muhtaca verilen borcu Allah'a verilmiş bir borç olarak nitelendirir ve karşılığını kat kat fazlasıyla vereceğini müjdeler.

"Kim (fakirlere gönülden yardımda bulunarak) Allah'a güzel bir borç verirse Allah da bunu kat kat fazlasıyla öder."

(Bakara suresi, 2/245)

Borçluya Kolaylık Göstermek

İslam, darda kalan borçluya mühlet verilmesini, hatta alacağın bir kısmının veya tamamının bağışlanmasını tavsiye eder. Bu davranışın büyük mükafatı olduğu belirtilir.

Borçlunun Sorumluluğu

Borç alan kişinin de niyeti, borcunu en kısa zamanda ödemek olmalıdır. Peygamberimiz, geri ödeme niyeti ile borçlanan kimseye Allah'ın yardım edeceğini müjdelemiştir. İmkanı varken borcu geciktirmek ise zulümdür.

Tarihimizden Bir Gelenek: Zimem Defteri

Osmanlı döneminde zenginler, Ramazan ayında hiç tanımadıkları bakkallara giderek "zimem defteri" denilen veresiye defterinden rastgele sayfaları satın alıp borçları kapatırlardı. Böylece borçlu kimin ödediğini, ödeyen de kime yardım ettiğini bilmezdi. Bu, karzıhasen ve infak ahlakının en güzel örneklerindendir.

Konu Değerlendirmesi

İhtiyaç sahibine karşılıksız borç vermeyi ifade eden kavram hangisidir?

A) İnfak

B) Zekât

C) Karzıhasen

D) İsar

Konu 5

Kul Hakkı

Kul Hakkı Nedir?

Kul hakkı, insanın diğer insanlar, canlılar ve hatta çevre üzerindeki haklarını ifade eder. Kişinin, başkalarının hakkını ihlal etmesi, İslam'da en büyük günahlardan biridir.

Kul Hakkı Kapsamı

Ölçü ve tartıda hile yapmak, gıybet, iftira, hırsızlık, rüşvet, yetim malı yemek gibi davranışlar maddi kul hakkı ihlalleridir. Yüksek sesle insanları rahatsız etmek, trafikte kurallara uymamak, çevreyi kirletmek gibi davranışlar da manevi kul hakkı ihlalleridir.

Ahiretteki Hesap

Peygamberimiz, ahiret gününde kul hakkı olan kişinin sevaplarının alınarak hak sahibine verileceğini, sevabı kalmazsa hak sahibinin günahlarının o kişiye yükleneceğini bildirmiştir. Bu nedenle kul hakkından kurtulmak için dünyadayken helalleşmek gerekir.

İşçi ve İşveren Hakkı

İşçi ve işveren ilişkisi, kul hakkının en sık görüldüğü alanlardandır. İşverenin sorumluluğu; işçinin ücretini zamanında ve tam olarak ödemek, ona insanca muamele etmek ve iş güvenliğini sağlamaktır. İşçinin sorumluluğu ise; işini en güzel şekilde yapmak ve kendisine emanet edilen iş yeri malını korumaktır.

Peygamberimizin Öğüdü

"Çalışana ücretini, teri kurumadan verin."

(İbn Mâce, "Ruhûn", 4)

Bu hadis, işçinin hakkının ne kadar önemli olduğunu ve geciktirilmeden ödenmesi gerektiğini vurgular.

Konu Değerlendirmesi

Boşluğu Doldurunuz:
"İşçi, tutan kimse, daha işin başında ona vereceği __________ miktarını bildirsin!"

ücretin

Konu Değerlendirmesi

Doğru mu Yanlış mı?
Trafik kurallarına uymamak kul hakkı ihlali sayılmaz.

🎉

Ünite Tamamlandı!

Bu ünitede İslam'ın ekonomik hayata dair getirdiği ahlaki ilkeleri, helal kazancın, infakın ve kul hakkına riayetin önemini öğrendik.