10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
1.1. İSLAM’DA BİLGİ VE BİLGİNİN KAYNAKLARI
Hazırlayan: Abdurrahman Seyhan
Anahtar Kavramlar
Akıl
Bilgi (İlim)
Sadık Haber
Mütevatir
Vahiy
Salim Duyular
İslam'da Bilginin Yeri
Bilgi (İlim): Araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, insan zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünüdür.
"... Hiç bilenler ile bilmeyenler bir olur mu?.."
(Zümer suresi, 9. ayet)
"İlim öğrenmek kadın ve erkek her Müslüman'a farzdır."
(Hadis-i Şerif)
Peygamberimizin İlme Verdiği Önem
Hz. Muhammed (sav), hem sözleri hem de davranışlarıyla ilme verdiği önemi göstermiştir:
Bedir Esirleri: Okuma yazma bilen esirleri, on Müslüman'a öğretmeleri karşılığında serbest bıraktı.
Yabancı Dil: Bazı sahabelerine yabancı dil öğrenmelerini tavsiye etti.
Suffe: Mescid-i Nebevî'nin yanına Suffe'yi (bir tür okul) inşa ettirerek ilim öğrenmeyi teşvik etti.
İslam Düşüncesinde İlim Dalları
İslam medeniyetinde birçok ilim dalı gelişmiştir:
İslam Medeniyetinden Örnekler - 1
Semerkant Rasathanesi
Uluğ Bey tarafından kurulan, döneminin en önemli gözlemevlerinden biridir.
el-Kanun fi't-Tıp
İbn-i Sina'nın tıp alanındaki bu eseri, yüzyıllarca Batı üniversitelerinde ders kitabı olarak okutulmuştur.
İslam Medeniyetinden Örnekler - 2
Cezeri
Sibernetik (robotik) ilminin kurucusu olarak kabul edilir. Filli su saati en meşhur icadıdır.
Fuat Sezgin
İslam bilim tarihi alanında dünyanın en önemli otoritelerinden biri kabul edilen yakın dönem bilim insanımızdır.
Bilginin Kaynakları
İslam'a göre bilginin asıl kaynağı Allah'tır. İnsan ise bilgiyi üç temel nesnel kaynakla elde eder:
1. Sadık Haber
(Vahiy ve Mütevatir Haber)
2. Selim Akıl
(Doğruyu yanlıştan ayıran akıl)
3. Salim Duyular
(Sağlam duyu organları)
1. Sadık Haber
Doğruluğu kesin olan haber demektir. İki kısma ayrılır:
Vahiy (Haber-i Resul): Peygamberlerin Allah'tan (cc) alıp insanlara ulaştırdığı ilahi bilgilerdir. Kesin bilgi kaynağıdır.
Mütevatir Haber: Yalan üzerine birleşmeleri aklen mümkün olmayan bir topluluğun bildirdiği haberdir. Kesin bilgi ifade eder.
2. Selim Akıl
İnsanın doğru karar vermesini sağlayan, yaratılışındaki temizliği koruyan akıldır.
Akıl, insanı diğer varlıklardan ayıran ve onu dinen sorumlu kılan temel özelliktir. Kur'an, sürekli aklı kullanmaya teşvik eder.
"Kuşkusuz... aklını kullanan bir topluluk için elbette nice deliller vardır."
(Bakara suresi, 164. ayet)
3. Salim Duyular
Herhangi bir kusuru olmayan, sağlıklı duyu organlarıdır (görme, işitme, dokunma vb.).
İnsan, duyu organları aracılığıyla dış dünya hakkında bilgi edinir. Ancak duyular bazen yanıltıcı olabilir (Örn: suya batırılan çubuğun kırık görünmesi).
"Allah sizi, analarınızın karnından siz hiçbir şey bilmez durumda iken çıkardı. Şükredesiniz diye size kulaklar, gözler ve kalpler verdi."
(Nahl suresi, 78. ayet)
Değerlendirme: Doğru - Yanlış
1. İslam'a göre bilginin tek kaynağı vahiydir.
2. Mütevatir haber, yalan üzerine birleşmeleri mümkün olan bir topluluğun aktardığı bilgidir.
Değerlendirme: Doğru - Yanlış
3. Duyu organları ile elde edilen bilgiler her zaman kesindir ve yanıltmaz.
4. Hz. Peygamber'in Mescid-i Nebevi'nin yanına yaptırdığı okula Suffe denir.
Değerlendirme: Doğru - Yanlış
5. "Selim Akıl", her türlü şüpheden ve olumsuz etkiden arınmış, doğru karar verebilen akıl demektir.
Değerlendirme: Boşluk Doldurma
1. Peygamberlerin Allah'tan (cc) alıp insanlara ulaştırdığı ilahi bilgilere __________ denir.
Vahiy
2. İslam medeniyetinde Kur'an'ı açıklama ve yorumlama ilmine __________ denir.
Tefsir
Değerlendirme: Boşluk Doldurma
3. Sibernetik (robotik) ilminin kurucusu olarak bilinen Müslüman alim __________'dir.
Cezeri
4. Herhangi bir kusuru olmayan, sağlıklı duyu organlarına __________ denir.
Salim Duyular
Değerlendirme: Boşluk Doldurma
5. İbn-i Sina'nın tıp alanında yazdığı ve Avrupa'da yüzyıllarca okutulan eserin adı __________'dir.
El-Kanun fi't-Tıp
Değerlendirme: Test
1. Aşağıdakilerden hangisi İslam'a göre bilginin ana kaynaklarından biri değildir?
Değerlendirme: Test
2. Bedir Savaşı'ndan sonra esirlerin, on Müslüman'a okuma yazma öğretmeleri karşılığında serbest bırakılması neyi gösterir?
Değerlendirme: Test
3. Yalan üzerine birleşmeleri aklen mümkün olmayan bir topluluğun bildirdiği habere ne ad verilir?
Değerlendirme: Test
4. Aşağıdaki ilim dallarından hangisi doğrudan Hz. Peygamber'in söz, fiil ve davranışlarını inceler?
Değerlendirme: Test
5. "Allah sizi, analarınızın karnından siz hiçbir şey bilmez durumda iken çıkardı..." (Nahl, 78) ayeti bilginin hangi kaynağına doğrudan işaret eder?
🎉
Konu Tamamlandı!
Bu bölümde İslam'da bilginin yerini ve temel bilgi kaynaklarını öğrendik.
Görüşlerinizi yoruma yazabilir misiniz?