10. Sınıf Din Kültürü 5. Ünite Ders Kitapları Etkinlik Cevapları- Yeni Müfredat

Etkinlik 1: Aklımıza Takılanlar

Dinî yorum farklılıkları hakkında merak edilen sorular ve cevapları.

Merak Edilen Sorular ve Cevapları

Soru 1: Din tek ise, neden bu kadar farklı yorum ve mezhep ortaya çıkmıştır?

Çünkü din, Allah'tan gelen vahiydir ve tektir. Dinî yorum (mezhep) ise, insanların bu vahyi anlama ve hayata geçirme çabasıdır. İnsanların mizaçları, eğitim seviyeleri, yaşadıkları coğrafya, kültür ve karşılaştıkları siyasi olaylar farklı olduğu için, aynı metinden farklı sonuçlar ve yorumlar çıkarabilmişlerdir. Bu, dinin kendisinin değil, insanî anlayışın bir farklılığıdır.

Soru 2: Mezhepler, dinin bir parçası mıdır ve birine uymak zorunlu mudur?

Mezhepler, dinin kendisi değil, dini anlama ve yaşama biçimleridir. Kur'an ve sünnette "bir mezhebe uyun" diye bir emir yoktur, bu nedenle zorunlu değildir. Ancak, dinin hükümlerini doğrudan ana kaynaklardan çıkaracak ilmi yeterliliği olmayan Müslümanlar için, alanında uzman büyük alimlerin (müçtehitlerin) sistemleştirdiği bir mezhebe uymak, dini doğru yaşama konusunda pratik bir kolaylık ve güvence sağlar.

Etkinlik 2: Ortaya Çıkış Sebepleri

Coğrafya, kültür ve eğitim gibi faktörlerin dinî yorumlara etkisi.

Dinî yorumların ortaya çıkmasında etkili olan coğrafya, kültür, eğitim gibi sebepler arasında nasıl bir ilişki vardır?

Değerlendirme

Bu faktörler, dinî yorumların şekillenmesinde doğrudan etkilidir ve aralarında güçlü bir ilişki vardır:

• İnsan Faktörü (Eğitim, Mizaç): Alimlerin kişisel yetenekleri, aldıkları eğitim ve anlama kapasiteleri, yorumlarının temelini oluşturur. Akla daha çok önem veren bir alim ile nakli (rivayeti) önceleyen bir alimin yorumu farklı olur.
• Coğrafi ve Kültürel Sebepler: İslam, farklı coğrafyalara yayıldığında oradaki yerel kültürler, gelenekler ve yaşam tarzlarıyla etkileşime girmiştir. Örneğin, tarım toplumunun sorunlarıyla ticaretle uğraşan bir toplumun sorunları farklıdır. Alimler, dinin evrensel ilkelerini bu yerel şartlara göre yorumlayarak pratik çözümler üretmişlerdir. Bu da farklı fıkhi yorumların (mezheplerin) doğmasına zemin hazırlamıştır.
• Siyasi Sebepler: Hz. Peygamber'in vefatından sonra yaşanan liderlik (halifelik) tartışmaları, ilk büyük siyasi ve itikadi (inançla ilgili) yorum farklılıklarının (örn. Ehl-i Sünnet, Şia) ortaya çıkmasının temel sebebidir.
• Metinlerden Kaynaklanan Sebepler: Kur'an'daki bazı ayetlerin (müteşabih ayetler) birden fazla anlama gelebilmesi, alimlerin bu ayetleri farklı şekillerde yorumlamasına (tevil) yol açmıştır.

Sonuç olarak, bu sebepler bir bütün olarak, İslam düşüncesinin statik değil, dinamik bir yapıya sahip olmasını sağlamış ve farklı şartlardaki insanların dine muhatap olabilmesine imkân tanıyan bir yorum zenginliği oluşturmuştur.

Etkinlik 3: Farklılık Zenginliktir

Yorum farklılıklarının bir zenginlik olup olmadığını değerlendirme ve önermeleri yanıtlama.

"İslam düşüncesinde ortaya çıkan yorum farklılıkları zenginliktir." yargısı üzerine:

Değerlendirme

Evet, bu farklılıklar bir zenginliktir. Çünkü bu yorumlar, İslam'ın farklı zamanlarda, farklı coğrafyalarda ve farklı kültürlerdeki insanlar tarafından anlaşılıp yaşanabilmesine olanak tanımıştır. Tek bir katı yorum olsaydı, dinin evrenselliği ve esnekliği kaybolurdu. Bu farklılıklar, Müslümanlara ibadet ve muamelat konularında kolaylıklar ve alternatifler sunmuş, İslam düşünce dünyasının canlı kalmasını ve sürekli kendini yenilemesini sağlamıştır.

Kontrol Noktası

a) Yanlış ( ). Çünkü: Din tektir (Allah'tan gelen vahiy), din anlayışı (yorum) ise birden fazla olabilir (insanların anlama çabası).

b) Yanlış ( ). Çünkü: Siyasi olaylar önemli bir sebeptir ama tek sebep değildir. İnsan, kültür ve metin kaynaklı sebepler de vardır.

c) Doğru (X). Çünkü: İslam'ın yayılmasıyla birlikte Müslümanlar yeni kültürler ve sorunlarla karşılaşmış, bu da yeni yorumları gerekli kılmıştır.

ç) Doğru (X). Çünkü: İslam'ın akla ve düşünmeye verdiği önem, alimlerin farklı konularda içtihat etmesine ve yeni yorumlar geliştirmesine zemin hazırlamıştır.

d) Doğru (X). Çünkü: Yorum farklılıkları, temel inanç esaslarından sapmadığı ve bir çatışma unsuru haline getirilmediği sürece, İslam medeniyeti için bir düşünce zenginliği olarak kabul edilir.

Etkinlik 4: Neler Biliyorum?

Temel kavramlarla ilgili kelime ilişkilendirme ve cümle kurma.

1. Bölüm: Kavram İlişkilendirme

Ehlisünnet	Fıkıh	İtikat	Mezhep	Tevil
Sahabe Yolu	İbadet	İman	Yorum	Yorumlamak
Peygamber Sünneti	Muamelat	İnanç	Ekol	Gizli Anlam
Maturidi / Eş'ari	Helal / Haram	Amentü	Yol	Müteşabih

2. Bölüm: Cümle Kurma

1. İslam'ın itikat esasları, Ehlisünnet alimleri tarafından Kur'an ve Sünnet ışığında açıklanmıştır.
2. Hanefilik, ameli-fıkhi bir mezhep olup, ibadet ve sosyal hayatla ilgili konularda çözümler sunar.
3. Alimler, Kur'an'daki bazı kapalı ifadeleri tevil ederek farklı fıkhi yorumlara ulaşmışlardır.
4. Ehlisünnet, Müslümanların büyük çoğunluğunun takip ettiği ana itikat yoludur.
5. Her mezhep, dinin kendisi değil, dinin fıkıh ve itikat alanındaki farklı bir yorumudur.

Etkinlik 5: Mezhep İstasyonu

İtikadi-Siyasi ve Fıkhi yorumların benzer ve farklı özelliklerini listeleme.

Mezhepler Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar

Özellik	İtikadi-Siyasi Yorumlar (Ehl-i Sünnet, Şia)	Fıkhi Yorumlar (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli, Caferi)
BENZERLİKLER
Kaynak	Hepsi temel kaynak olarak Kur'an ve Sünnet'i kabul eder.
Amaç	İslam'ı doğru anlamak ve Müslümanların hayatını bu anlayışa göre düzenlemektir.
Mahiyet	Dinin kendisi değil, beşeri (insan kaynaklı) yorumlardır.
FARKLILIKLAR
Konu Alanı	İnanç esasları (Allah'ın sıfatları, kader, ahiret vb.) ve siyasi liderlik (halifelik/imamet) konularına odaklanır. "Ne'ye inanılacağı" ile ilgilenir.	İbadetler (namaz, oruç vb.) ve muamelat (alışveriş, evlilik, miras, ceza hukuku) gibi ameli (pratik) konulara odaklanır. "Nasıl yapılacağı" ile ilgilenir.
Temel Soru	"Doğru inanç nedir ve Müslümanları kim yönetmelidir?"	"Bu durumda dinin hükmü nedir ve bu ibadet nasıl yapılır?"