Etkinlik 1: Keşfet ve Anlamlandır
Doğadaki gözlemlerden Allah'ın varlığına dair çıkarımlar yapma.
Değerlendirme
Doğadaki madde döngüleri (su, karbon, azot vb.) gibi karmaşık ve birbiriyle uyumlu sistemleri gözlemlediğimizde şu sonuçlara ulaşırız:
- Tesadüf Olamaz: Bu kadar hassas dengelere sahip, kusursuz işleyen ve yaşamın devamını sağlayan döngülerin tesadüfen oluşması aklen mümkün değildir.
- Bir İlim ve İrade Gerektirir: Sistemlerin varlığı, bu sistemleri en ince ayrıntısına kadar bilen (İlim), tasarlayan (İrade) ve kuran bir gücün varlığını zorunlu kılar.
- Nizam (Düzen) ve Gaye (Amaç): Evrendeki her şeyde bir düzen ve bir amaca yönelik işleyiş vardır. Bu düzen (nizam) ve amaçlılık (gaye), her şeyi bir plan dahilinde yaratan bir Yaratıcı'ya (Allah'a) işaret eder.
Etkinlik 2: Özgürce İfade Ediyorum
"Allah" kelimesinin sizde uyandırdığı duygu ve düşünceler.
Değerlendirme
"Allah" sözcüğü duyulduğunda oluşan duygu ve düşünceler kişiden kişiye değişse de genellikle şu kavramları içerir:
Düşünceler: Yaratıcı, Sonsuz Güç ve Kudret Sahibi, Evrenin Sahibi, Her Şeyi Bilen ve Gören, Adaletli, Kanun Koyucu, Varlık Sebebim, Tek ve Eşsiz Olan.
Duygular: Sevgi, Saygı, Hayranlık, Güven, Huzur, Teslimiyet, Ümit, Sorumluluk, Bazen de O'nun büyüklüğü karşısında bir heybet ve korku (haşyet).
Genelleme: Bu kelime, var olan her şeyin kaynağı, sığınağı ve nihai amacı olan, hem sonsuz derecede Yüce ve Ulaşılmaz, hem de her an yanımızda olan merhametli bir Varlığı ifade eder.
Etkinlik 3: Düşün ve Keşfet
Robot fabrikası örneğinden varlıklar âlemine dair sonuçlar çıkarma.
Bir otomobil fabrikasındaki robotlar üzerine düşünelim:
- Robotları oluşturan metal ve plastik bilinçli midir?
Hayır, robotları oluşturan maddeler (metal, plastik vb.) tamamen bilinçsiz ve cansızdır. Kendi başlarına düşünme veya karar verme yetenekleri yoktur.
- Robotların tesadüfen oluşması mümkün müdür?
Kesinlikle hayır. Her bir parçası, bir plan ve mühendislik bilgisi dahilinde üretilmiş ve bir araya getirilmiştir. Tesadüfen bir araya gelen metal yığınından bir robot kolu bile oluşamaz.
- Robotlar ortak bir amaca yönelik kendiliğinden hareket edebilir mi?
Hayır. Robotlar, mühendisler tarafından yazılan bir yazılımla, yani dışarıdan bir irade ve akıl ile programlandıkları için "otomobil üretme" amacına hizmet ederler. Kendi iradeleri yoktur.
- Bu durum akıllı bir gücün varlığına işaret eder mi?
Evet. Bilinçsiz parçaların, karmaşık bir düzen içinde, ortak bir amaç için çalışması; onları tasarlayan, programlayan ve bir araya getiren üstün bir aklın (mühendislerin ve programcıların) varlığına kesin bir delildir.
Değerlendirme
Aynı şekilde, evreni oluşturan bilinçsiz atomlar (metal, plastik gibi), gezegenlerin yörüngeleri, hücrelerin işleyişi (robotların hareketi gibi) ve yaşamın devamı (otomobil üretimi gibi) gibi ortak bir amaç ve düzen içinde hareket ederler. Bu durum, tüm bu bilinçsiz varlıkları bir plan dahilinde programlayan, onlara görevlerini yaptıran sonsuz bir İlim, İrade ve Kudret sahibi bir Yaratıcı'nın, yani Allah'ın varlığına en güçlü delillerdendir. Bu, Teleolojik Delil'in (Nizam ve Gaye Delili) bir örneğidir.
Etkinlik 4: Keşfet ve Sonuçlandır
İnsanın yaratılışından Allah'ın varlığına dair deliller keşfetme.
Değerlendirme
Ayet ve insanın yaratılışındaki deliller üzerine düşünüldüğünde, Allah'ın varlığına dair şu deliller ortaya çıkar:
- DNA'daki Bilgi: Tek bir hücredeki DNA sarmalında, milyonlarca sayfalık bir ansiklopediye eş değer bilginin kodlanmış olması, bu bilgiyi yazan bir Âlim'in varlığını gösterir.
- Organların Uyumu: Kalbin kan pompalaması, akciğerlerin oksijen alması, böbreklerin kanı temizlemesi gibi sayısız organın birbiriyle mükemmel bir uyum ve koordinasyon içinde çalışması, bu sistemi kuran bir Hakim'in varlığına delildir.
- Görme ve İşitme Mucizesi: Gözün ışığı, kulağın sesi karmaşık biyokimyasal süreçlerle beyne iletip anlamlı görüntülere ve seslere dönüştürmesi, eşsiz bir sanat ve kudret gerektirir. Bu da bir Musavvir ve Kadir'in varlığına işarettir.
- Zihin ve Bilinç: Maddeden ibaret olan beyinden; düşünce, sevgi, merhamet, sanat zevki gibi soyut ve manevi kavramların nasıl çıktığı, maddi sebeplerle açıklanamaz. Bu durum, insana bu özellikleri veren Latîf bir Yaratıcı'nın olduğunu gösterir.
Etkinlik 5: İsim ve Sıfatları Tanıyorum
Ayet ve hadislerden Allah'ın isim ve sıfatlarını tespit etme.
Verilen ayet ve hadislerde geçen Allah'ın (cc) isim ve sıfatları şunlardır:
| Allah'ın (cc) İsimleri | Allah'ın (cc) Sıfatları |
|---|---|
| Gani, Halim, Aziz, Âlim, Semi, Basir, Rezzak, Metin, Melik, Kuddüs, Hakim, Cemil, Afüvv | Zenginlik (sınırsız), Hilm (yumuşaklık ve mühlet verme), İzzet (mutlak güç), İlim (her şeyi bilme), Semi (her şeyi işitme), Basar (her şeyi görme), Rızık verme, Kuvvet, Mülk sahibi olma, Kutsallık, Hikmet sahibi olma, Güzellik, Affedicilik. |
Not: İsimler, aynı zamanda sıfatların bir tecellisidir. Örneğin "Âlim" ismi, "İlim" sıfatından kaynaklanır.
Etkinlik 6: İlahi Sanat
Varlıklar üzerindeki yansımalardan Allah'ın isim ve sıfatlarını keşfetme.
Değerlendirme
Ayetler ve doğadaki (özellikle çiçeklerdeki) sanat incelendiğinde, en çok dikkat çeken isim ve sıfatlar şunlardır:
- Muhyi (Hayat Veren): Kuru topraktan ve cansız tohumdan rengarenk, canlı çiçekleri ve bitkileri çıkarması bu ismin en açık yansımasıdır. Sıfat olarak "Hayat" ve "Tekvin"i gösterir.
- Musavvir (Şekil ve Suret Veren): Her çiçeğe kendine özgü, estetik ve simetrik bir şekil, renk ve desen vermesi bu ismin tecellisidir.
- Bedî (Eşsiz ve Sanatkarane Yaratan): Birbirinden farklı binlerce çiçek türünü, eşsiz bir sanatla, örneksiz olarak yaratması bu ismin yansımasıdır.
- Rezzak (Rızık Veren): O bitkileri hem diğer canlılara rızık kılması hem de yaşamaları için topraktan ve sudan rızıklarını vermesi bu ismin tecellisidir.
- Hakim (Hikmet Sahibi): Çiçeklerin tozlaşma, üreme gibi pek çok hikmete hizmet etmesi, her parçasının bir amaca yönelik yaratılması bu ismin yansımasıdır.
- Âlim, Kadir (Bilen, Güç Yetiren): Tüm bu sanatları yaratabilmek için sonsuz bir "İlim" ve "Kudret" (güç) sıfatlarına sahip olmak gerekir.
En çok dikkat çeken örnek: Cansız ve kuru bir tohumun içinde, o çiçeğin rengi, kokusu, şekli gibi tüm bilgilerin saklanması ve zamanı gelince hayat bularak ortaya çıkması, Allah'ın Muhyi, Âlim ve Kadir isimlerinin en çarpıcı yansımalarından biridir.
Etkinlik 7: Varlığa Yansıyanlar
İsim ve sıfatların varlıklar üzerindeki yansımalarını ilişkilendirme.
Verilen isim ve sıfatların varoluştaki yansımaları:
| Allah'ın (cc) İsim ve Sıfatları | Varoluşa Yansımaları |
|---|---|
| Halık (Yaratan) | Canlı-cansız tüm varlıkların hiç yoktan yaratılması. Bir kuşun, bir yıldızın, bir insanın var olması. |
| İlim (Bilme) | Bir arının kilometrelerce uzaktaki çiçeği bulabilmesi, bir canlının genetik kodundaki şaşmaz bilgi. |
| Kudret (Güç Yetirme) | Güneşin her gün doğması, tonlarca ağırlıktaki bulutların gökyüzünde durması, bir tohumun toprağı delip çıkması. |
| Melik (Mülkün Sahibi) | Evrendeki tüm fizik, kimya ve biyoloji kanunlarının kusursuz işlemesi ve hiçbir varlığın bu kanunların dışına çıkamaması. |
| Rahman, Rezzak (Merhamet eden, Rızık veren) | Atmosferin bizi zararlı ışınlardan koruması, yeryüzünün sayısız nimetle donatılması, anne şefkati. |
| Tekvin (Var etme, Yaratma) | Bir yumurtanın içinde bir civcivin oluşum süreci, bulutlardan yağmurun inmesi, hücre bölünmesi. |
Etkinlik 8: Düşün ve İlişkilendir
Allah'ın isim ve sıfatları arasındaki ilişkiyi kurabilme.
Değerlendirme
Musavvir (şekil ve suret veren) ismi, tek başına düşünülemez. Bu ismin tecelli etmesi için başka sıfatların da varlığı zorunludur:
Etkinlik 9: İsim ve Sıfatları Tanıyorum
Allah'ı isim ve sıfatlarıyla tanımanın bütüncül bir bakış açısı oluşturması.
- Allah'ın isim ve sıfatlarını bilmek kişiye neler kazandırır?
Kişinin imanını taklitten kurtarıp tahkike (araştırmaya dayalı) taşır. Allah'a olan sevgisini, saygısını ve güvenini artırır. Kâinata ve olaylara daha anlamlı bir gözle bakmasını sağlar. Dua ederken kime, nasıl seslendiğini bilerek daha bilinçli bir kulluk yapmasına yardımcı olur. Ahlakını güzelleştirir; örneğin Rahman ismini bilen merhametli olmaya çalışır.
- Allah'ın çok sayıda isim ve sıfatı olması O'nu tanımada bir güçlük oluşturur mu?
Hayır, tam tersine bu bir kolaylık ve rahmettir. Çünkü sonsuz bir Zat olan Allah'ı tek bir kavramla anlamak mümkün değildir. Her bir isim ve sıfat, O'nun sonsuz kemalinin farklı bir yönünü bize tanıtır. Rezzak ismiyle rızık endişesinden, Gafur ismiyle günahların ümitsizliğinden, Şâfi ismiyle hastalıklardaki çaresizlikten O'na sığınırız. Bu çokluk, O'nunla farklı düzeylerde bağ kurmamızı sağlar.
- Allah'ın sıfatlarından biri (örneğin Kudret) yok sayılsaydı ne gibi problemler ortaya çıkardı?
Bütün ilahlık vasfı çökerdi. Örneğin, Kudret (güç) sıfatı olmasaydı, Allah her şeyi bilse (İlim) ve dilese (İrade) bile hiçbir şeyi yaratamazdı. Kâinat var olamazdı. Vaatlerini yerine getiremez, dualara icabet edemezdi. Bu durum, O'nun ilah olamayacağı anlamına gelirdi. Sıfatlar bir bütündür ve biri olmadan diğeri anlamsız kalır.
Değerlendirme Paragrafı
Allah'ı (cc) tanımak, sadece O'nun varlığını kabul etmek değil, aynı zamanda O'nu Esmâ-i Hüsnâ'sı (en güzel isimleri) ve kemal sıfatlarıyla tanımaktır. O'nun her bir ismi, sonsuz ilim, irade ve kudret gibi sıfatlarının birbiriyle ne kadar ilişkili olduğunu ve kâinattaki yansımalarını gösterir. Bu isim ve sıfatları öğrenmek, O'nunla aramızdaki bağı güçlendirir, imanımızı bilinçli bir seviyeye taşır ve hayatımıza bir anlam ve yön verir. Bize düşen, bu isimlerin tecellilerini kâinatta okumak ve ahlakımıza yansıtarak O'na olan kulluğumuzu en güzel şekilde yaşamaktır.
Görüşlerinizi yoruma yazabilir misiniz?