10. Sınıf Din Kültürü 1. Ünite Etkinlik Cevapları- Yeni Müfredat

Etkinlik 1: Bilgi Kaynağının Peşinde

Ayet ve hadislerdeki bilgi kaynaklarını tespit edelim.

Gaşiye Suresi 17-20. Ayetler

"Peki onlar devenin nasıl yaratıldığına, göğün nasıl yükseltildiğine, dağların nasıl dikildiğine, yeryüzünün nasıl yayıldığına bakmazlar mı?"

Bu ayetlerde işaret edilen bilgi kaynakları:

1. Salim Duyular: "Bakmazlar mı?" ifadesi, gözlem yapmaya teşvik eder. Deveyi, göğü, dağları ve yeryüzünü görmek, dokunmak gibi duyu organlarıyla algılamak esastır.

2. Selim Akıl: Gözlemlenen bu varlıklardaki mükemmel düzen ve amaç üzerinde düşünmek, tefekkür etmek ve buradan bir Yaratıcı'nın varlığı sonucuna ulaşmak aklın görevidir.

Muaz bin Cebel Hadisi

Hz. Muhammed (sav) Yemen'e vali olarak gönderdiği Muaz bin Cebel'e (ra) nasıl hüküm vereceğini sorar. Muaz (ra) sırasıyla şu cevapları verir: "Allah'ın kitabına göre... Onda bulamazsam Resulullah'ın sünneti ile... Onda da yoksa kendi görüşümle içtihat ederek..."

Bu hadiste belirtilen hiyerarşik bilgi ve hüküm kaynakları:

1. Sadık Haber (Vahiy): İlk iki kaynak olan "Allah'ın Kitabı (Kur'an)" ve "Resulullah'ın Sünneti", vahye dayalı en temel ve güvenilir bilgi kaynaklarıdır.

2. Selim Akıl (İçtihat): İlk iki kaynakta açık bir hüküm bulunmadığında "kendi görüşüyle içtihat etmesi", yani aklını ve bilgisini kullanarak bir sonuca varması, aklın bir bilgi kaynağı olduğunu gösterir.

Etkinlik 2: İslam'da Bilgi

İslam düşüncesinde bilginin yeri, tanımı ve kaynakları arasındaki ilişkiyi dolduralım.

Tanımı

Araştırma, gözlem ve tecrübe yoluyla elde edilen, özne (bilen) ile nesne (bilinen) arasında kurulan ilişki sonucu ortaya çıkan üründür.

İslam'da Bilgi

Yeri ve Önemi

İslam'da bilgi (ilim) çok önemlidir. Kur'an'ın ilk emri "Oku!"dur. Bilgi, insanı cehaletten kurtarır, doğru inanca ve doğru davranışa yönlendirir. Bilginler peygamberlerin varisleri olarak görülür.

Kaynakları

1. Sadık Haber: Vahiy (Kur'an) ve Mütevatir Sünnet'ten oluşur. Gayb alanı gibi akıl ve duyuların yetersiz kaldığı konularda tek kaynaktır.

2. Selim Akıl: Doğruyu yanlıştan ayıran, düşünüp sorgulayan, kötülüklerden arınmış akıldır. Dini anlamada ve dünyayı keşfetmede esastır.

3. Salim Duyular: Herhangi bir kusuru olmayan, dış dünyayı algılamamızı sağlayan görme, işitme, tatma gibi beş duyu organıdır.

Etkinlik 3: Bilgi Edinme Yolları

Bilgi türlerinin hangi yollarla elde edildiğini ortaya çıkaralım.

Dinî Bilgi

Vahiy ve Sünnet yoluyla elde edilir. Temeli imandır.

Gündelik Bilgi

Tecrübe, gözlem ve duyular yoluyla, genellikle sistematik olmadan elde edilir.

Teknik Bilgi

Uygulama ve pratik yoluyla, bilimsel veya gündelik bilginin somut aletlere dönüştürülmesidir.

Bilimsel Bilgi

Deney, gözlem ve akıl yürütme gibi sistematik yöntemlerle elde edilir. Nesneldir.

Felsefi Bilgi

Sorgulama, eleştirel düşünme ve akıl yürütme yoluyla elde edilir. Öznel ve birikimseldir.

Sanatsal Bilgi

Duygu, sezgi, hayal gücü ve yetenek yoluyla, estetik bir kaygıyla ifade edilir.

Etkinlik 4: Merak Ediyorum

Allah-Âlem ilişkisi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları.

1. Soru: Allah, âlemi yarattıktan sonra kendi haline mi bırakmıştır?

Hayır. İslam inancına göre Allah'ın yaratması ve yönetmesi süreklidir. O, âlemi her an idaresi altında tutar, kanunlarını yürütür ve her şeye hâkimdir. "O her an yaratma hâlindedir." (Rahman, 29) ayeti bu sürekliliği ifade eder.

2. Soru: Âlemdeki varlıkların Allah ile ilişkisi nedir?

Tüm varlıklar (âlem), var olmak ve varlığını sürdürmek için Allah'a muhtaçtır. Allah ise hiçbir şeye muhtaç değildir (Samed). Canlı-cansız her varlık, Allah'ın koyduğu yasalara (sünnetullah) göre hareket eder ve O'nu tespih eder.

3. Soru: İnsanın bu ilişki içindeki özel rolü ve sorumluluğu nedir?

İnsan, Allah'ın yeryüzündeki halifesi (temsilcisi) olarak yaratılmıştır. Akıl ve irade sahibi olduğu için diğer varlıklardan farklı olarak Allah'a "kulluk etme" sorumluluğu vardır. Bu, O'nun emirlerine uyup yasaklarından kaçınarak, yeryüzünü adaletle imar ederek gerçekleşir.

Etkinlik 5: Varlıklar Âlemi

Varlıklar âlemini ve alt başlıklarını örneklerle dolduralım.

Âlem

Şehadet Âlemi
(Görülen Evren)

Duyularla algılanabilen, gözlemlenebilen varlıklar alanıdır.

• İnsanlar
• Hayvanlar
• Bitkiler
• Dağlar, denizler
• Gezegenler, yıldızlar

Gayb Âlemi
(Görülmeyen Evren)

Duyularla algılanamayan, sadece vahiy yoluyla bilinen alandır.

• Melekler
• Cinler
• Cennet, Cehennem
• Ahiret hayatı
• Ruh

Etkinlik 6: Âlemi Düşün, Fikrini Paylaş

Toplanan bilgilerden Allah-Âlem ilişkisine yönelik ortak çıkarımları tespit edelim.

• 1. Çıkarım: Yaratılış ve Yaratıcı İlişkisi

  Âlem, kendi kendine var olmamıştır; bir yaratıcısı vardır ve O da Allah'tır. Âlemdeki her şey, Allah'ın varlığının ve kudretinin bir delilidir.

• 2. Çıkarım: Tevhid (Birlik) İlkesi

  Âlemdeki kusursuz düzen, uyum ve işleyiş, yaratıcının bir ve tek olduğunu (Tevhid) gösterir. Birden fazla ilah olsaydı, evrende kargaşa ve düzensizlik olurdu.

• 3. Çıkarım: Muhtaçlık ve Mutlak Zenginlik

  Bütün âlem (varlıklar) varlığını devam ettirebilmek için Allah'a muhtaçtır. Allah ise hiçbir şeye muhtaç olmayan, mutlak zenginlik sahibidir (el-Ganiyy).

• 4. Çıkarım: Amaçlılık ve Sorumluluk

  Hiçbir şey başıboş ve amaçsız yaratılmamıştır. Özellikle insan, akıl ve irade ile donatılarak Allah'ı tanıma ve O'na kulluk etme amacıyla yaratılmıştır ve bu amacından sorumludur.