9. Sınıf Temel Dini Bilgiler 4. Ünite: Ana Hatlarıyla İslam Ahlakı - Dijital Ders Defterim

4.1. İslam Ahlakının Gayesi, Konusu ve Kaynakları

Ahlak, insanın iyi veya kötü olarak nitelendirilmesine yol açan manevi özellikleri ve bu özelliklerin etkisiyle ortaya çıkan davranışlarıdır. İslam ahlakının gayesi ise, insanın fıtratındaki (doğuştan gelen) iyi özellikleri geliştirerek, onu "güzel ahlak" sahibi bir birey yapmak ve bu sayede hem dünya hem de ahiret mutluluğuna ulaştırmaktır.

İslam Ahlakının Kaynakları

İslam ahlakı, kişisel görüşlere veya geleneklere değil, ilahi ve evrensel kaynaklara dayanır.

• Kur'an-ı Kerim: Ahlak ilkelerinin en temel kaynağıdır. İyi ve kötünün ne olduğunu bildirir.
• Sünnet: Hz. Muhammed (s.a.v.)'in sözleri, davranışları ve onaylarıdır. Peygamberimiz, Kur'an ahlakının yaşayan en mükemmel örneğidir (Üsve-i Hasene). Hz. Aişe, O'nun ahlakı sorulduğunda "Onun ahlakı Kur'an'dı" cevabını vermiştir.

4.2. Ahlak ile Terbiye İlişkisi

Ahlak ile terbiye, birbiriyle iç içe geçmiş iki kavramdır. **Ahlak** ulaşılması hedeflenen "güzel davranışlar" ise, **terbiye** o hedefe ulaşmak için izlenen "eğitim süreci"dir. İslam'da ahlak eğitimi ailede başlar, okul ve çevre ile devam eder. Amaç, bireyi Allah'ın ve Peygamberin öğrettiği güzel ahlak ile donatmaktır.

Hadis-i Şerif: "Hiçbir baba, çocuğuna güzel ahlaktan daha kıymetli bir miras bırakmamıştır." (Tirmizî)

4.3. Ahlaki Vazifelerimiz

Bir Müslümanın ahlaki sorumlulukları, Yaratıcısından başlayarak tüm varlıkları kapsayan geniş bir daire çizer.

1. Allah'a Karşı Vazifelerimiz

En temel ahlaki görevimiz, bizi yaratan Rabbimize karşı olanlardır.

Marifet ve Muhabbet: Allah'ı isimleri ve sıfatlarıyla tanımak (marifet) ve O'nu her şeyden çok sevmek (muhabbet).

Ubudiyet ve Tazim: O'na kulluk etmek (ubudiyet), O'nu yüceltmek ve saygı göstermek (tazim).

Teslimiyet ve Tövbe: Emirlerine boyun eğmek (teslimiyet) ve hatalardan pişman olup af dilemek (tövbe).

Takva, Havf ve Reca: Allah'a karşı sorumluluk bilinciyle yaşamak (takva); O'nun azabından korkmak (havf) ile rahmetini umut etmek (reca) arasında dengeli bir hayat sürmek.

2. Peygamberimize Karşı Vazifelerimiz

• Teslimiyet ve İtaat: O'nun peygamberliğini kabul edip emirlerine uymak.
• Muhabbet ve Tazim: O'nu canından, malından ve ailenden daha çok sevmek ve O'na derin bir saygı duymak.
• Sünnetine Uymak (İttiba): O'nu hayatın her alanında örnek almak.
• Salavat Getirmek: Adı anıldığında "Sallallâhü aleyhi ve sellem" diyerek ona salat ve selam getirmek.

3. Kur'an-ı Kerim'e Karşı Vazifelerimiz

• İman Etmek: Onun Allah'ın kelamı olduğuna şüphesiz inanmak.
• Okumak ve Anlamak: Onu düzenli olarak okumak, anlamı üzerinde düşünmek (tefekkür) ve mesajlarını öğrenmeye çalışmak.
• Yaşamak: Emir ve yasaklarını hayatımıza uygulamak, onu kendimize rehber edinmek.
• Saygı Göstermek: Ona ve içerdiği mesajlara gereken hürmeti göstermek.

4. İnsanlara Karşı Vazifelerimiz

İslam ahlakı, sosyal ilişkilerde uyulması gereken temel kuralları da içerir. Bu kuralların temelinde **kul hakkına** riayet etmek yatar.

Zarurat-ı Hamse (Korunması Gereken Beş Temel Değer): İslam ahlakı ve hukuku, toplumun huzuru için şu beş temel değeri korumayı esas alır: Canın korunması, Aklın korunması, Dinin korunması, Neslin korunması ve Malın korunması.

Soru: İslam ahlakına göre insanlara karşı temel vazifelerimiz nelerdir?

Cevap: Başta anne-babaya saygı ve iyilik (birr'ül-valideyn) olmak üzere; akrabayı gözetmek (sıla-i rahim), komşulara iyi davranmak, adil olmak, dürüst ve güvenilir olmak, yardımsever olmak, alçakgönüllü olmak, affedici olmak ve başkalarının haklarına saygı göstermek temel vazifelerimizdendir.

Hazırlayan: Abdurrahman Seyhan

www.sorularladers.net